Trong bối cảnh thị trường tài chính hiện nay, câu chuyện về nguy cơ bong bóng tài sản đang trở thành tâm điểm chú ý của giới đầu tư toàn cầu. Đặc biệt, sự quan tâm đang tập trung vào nhóm "Magnificent 7" - những gã khổng lồ công nghệ đang dẫn dắt đà tăng của chỉ số S&P 500. Không chỉ thống trị về quy mô vốn hóa, nhóm cổ phiếu này còn đóng vai trò then chốt trong việc định hình diện mạo thị trường chứng khoán Mỹ những năm gần đây.

Khi bàn về việc nhận diện bong bóng tài sản, nhiều nhà phân tích thường có xu hướng tập trung vào các chỉ số định giá truyền thống. Tuy nhiên, kinh nghiệm cho thấy việc theo dõi và phân tích tâm lý thị trường lại mang lại hiệu quả cao hơn trong việc dự báo các chu kỳ bong bóng. Một trong những dấu hiệu đặc trưng nhất của giai đoạn này chính là trạng thái "hưng phấn phi lý" - khi các nhà đầu tư bắt đầu thể hiện sự tôn sùng mù quáng đối với một nhóm tài sản hay doanh nghiệp cụ thể. Điều này thường đi kèm với tâm lý FOMO (Fear Of Missing Out) - nỗi sợ bị bỏ lỡ cơ hội đầu tư. Trong giai đoạn này, các nhà đầu tư thường có niềm tin vững chắc rằng "không có mức giá nào là quá cao" cho những cổ phiếu họ theo đuổi. Sự xuất hiện ngày càng phổ biến của tư duy này có thể được xem như một cảnh báo đáng tin cậy về sự hình thành của bong bóng tài sản.

Điều thú vị là tư duy bong bóng tài sản thường bắt nguồn từ một yếu tố căn bản: sự mới mẻ và đột phá trong công nghệ hay mô hình kinh doanh. Hiện tượng này thường gắn liền với quan điểm "This time is different" (Lần này sẽ khác) - một câu nói đã trở thành kinh điển trong lịch sử đầu tư. Nhìn lại các chu kỳ bong bóng trong quá khứ, từ cơn sốt hoa tulip ở Hà Lan thế kỷ 17 cho đến bong bóng dot-com cuối thế kỷ 20, ta đều thấy sự hiện diện của những đổi mới mang tính đột phá. Chính sự thiếu vắng các thước đo lịch sử để đánh giá giá trị hợp lý của những đổi mới này đã khiến nhà đầu tư không còn điểm tựa để neo giữ kỳ vọng của mình vào thực tế, từ đó dẫn đến việc định giá vượt xa giá trị nội tại của tài sản.

Nhiều năm qua thị trường tài chính đã chứng kiến nhiều chu kỳ bong bóng tài sản, và tất cả đều có một điểm chung: chúng thường gắn liền với những đột phá công nghệ hay những cải tiến được cho là mang tính cách mạng. Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là không phải tất cả những đổi mới này đều được thị trường đánh giá một cách chính xác. Trong khi tiềm năng và sức hấp dẫn của các sản phẩm hay mô hình kinh doanh mới thường dễ dàng nhận thấy, những rủi ro tiềm ẩn lại thường bị bỏ qua hoặc đánh giá thấp. Ngay cả những công ty tiên phong trong lĩnh vực mới cũng có thể nhanh chóng mất vị thế dẫn đầu trước làn sóng đổi mới tiếp theo hoặc trước những đối thủ có chiến lược thông minh hơn.

Bong bóng dot-com cuối thập niên 1990 là một ví dụ điển hình cho hiện tượng này. Thời điểm đó, niềm tin "internet sẽ thay đổi thế giới" đã lan tỏa mạnh mẽ, tạo ra cơn sốt đầu tư vào mọi thứ liên quan đến công nghệ này. Những cổ phiếu thương mại điện tử khi đó không chỉ được định giá cao ngất ngưởng ngay từ khi IPO mà còn có thể tăng gấp ba lần giá trị chỉ trong ngày giao dịch đầu tiên. Mặc dù internet quả thực đã mang lại cuộc cách mạng cho toàn nhân loại, nhưng đáng tiếc là phần lớn các công ty dot-com thời kỳ đó đã không thể tồn tại và cuối cùng trở nên vô giá trị. Điều này cho thấy một thực tế rằng dù các bong bóng thường được hình thành dựa trên một nền tảng sự thật, nhưng kỳ vọng của thị trường thường bị đẩy lên quá cao, dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng trong định giá.

Tâm lý lạc quan thái quá về tiềm năng của các đổi mới thường khiến nhà đầu tư mất đi khả năng đánh giá rủi ro một cách khách quan. Khi không còn nhìn thấy khả năng thất bại, họ có xu hướng xem thành công như một điều tất yếu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy trong môi trường kinh doanh khốc liệt, chỉ có một số ít công ty thực sự có thể tồn tại và phát triển bền vững.

Về khía cạnh định giá, các cổ phiếu thường được đánh giá dựa trên bội số lợi nhuận kỳ vọng của năm tiếp theo, phản ánh niềm tin của nhà đầu tư vào khả năng sinh lời trong tương lai của doanh nghiệp. Khi các nhà đầu tư sẵn sàng trả mức giá cao vượt trội so với bội số trung bình của ngành, họ đang đặt cược vào khả năng duy trì tăng trưởng của công ty trong nhiều thập kỷ tới. Tuy nhiên, lịch sử đã chứng minh rằng ngay cả những tên tuổi lớn nhất cũng khó có thể đảm bảo được sự bền vững của mình, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao - nơi mà tốc độ đổi mới và áp lực cạnh tranh luôn ở mức cao nhất.

Khi nhìn vào bức tranh thị trường tài chính hiện tại, một câu hỏi lớn đang được đặt ra: Liệu chúng ta có đang chứng kiến sự hình thành của một bong bóng mới? Các số liệu thống kê đã cho thấy một điều khá bất thường: S&P 500 đã tăng trưởng hơn 20% trong hai năm liên tiếp - một hiện tượng cực kỳ hiếm trong lịch sử thị trường chứng khoán. Cụ thể, chỉ số này đã ghi nhận mức tăng ấn tượng 24.2% trong năm 2023 và tiếp tục với đà tăng 23.3% trong năm 2024. Khi bước vào năm 2025, nhiều dấu hiệu đáng chú ý đã xuất hiện, đòi hỏi các nhà đầu tư cần có cái nhìn thận trọng và tỉnh táo hơn.

Quan sát kỹ hơn, chúng ta có thể thấy một số yếu tố cần được cân nhắc. Đầu tiên là tâm lý lạc quan kéo dài từ cuối năm 2022 đến nay. Tiếp đến là làn sóng phấn khích trước tiềm năng của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), cùng với niềm tin mạnh mẽ vào khả năng duy trì vị thế thống trị của nhóm "Magnificent 7". Tuy nhiên, nếu nhìn vào các chỉ số định giá, tỷ lệ P/E kỳ vọng của S&P 500 hiện đang ở mức 23.6 lần - một con số tuy cao nhưng chưa đến mức báo động. Điều đáng mừng là thị trường hiện tại vẫn chưa xuất hiện tư duy cực đoan kiểu "không có giá nào là quá cao", và mặc dù mức định giá đang ở vùng cao, nhưng tâm lý hưng phấn của nhà đầu tư vẫn đang nằm trong tầm kiểm soát.

Câu hỏi then chốt đặt ra là liệu thị trường hiện tại đang thực sự ở trạng thái cân bằng bền vững, hay chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa của một bong bóng mới? Câu trả lời có lẽ phụ thuộc vào khả năng của các nhà đầu tư trong việc cân bằng giữa hai yếu tố: một bên là niềm tin vào tiềm năng của những đổi mới công nghệ đột phá, bên kia là sự kỷ luật trong việc định giá tài sản. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận thận trọng và có chiều sâu hơn, thay vì chỉ đơn thuần chạy theo đám đông hay bị cuốn vào cơn sốt đầu tư ngắn hạn.