Vào cuối năm 2024, nhà đầu tư toàn cầu gần như đồng thuận với một niềm tin chắc nịch: thị trường chứng khoán Mỹ sẽ tiếp tục dẫn đầu thế giới. Với kỳ vọng vào một tổng thống mới cam kết thúc đẩy tăng trưởng nhanh hơn và vị thế thống trị của Big Tech không ngừng củng cố, nhiều người xem sự vượt trội của Mỹ như một điều hiển nhiên.

Năm tháng sau, câu chuyện đó tan thành mây khói. Chỉ số chứng khoán chính của Mỹ, S&P 500, chỉ tăng nhẹ trong năm nay sau đợt phục hồi mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi nhà đầu tư cá nhân, từ mức giảm sâu vào tháng 4. Trong khi đó, các chỉ số châu Âu đã bỏ xa Mỹ, với mức tăng khoảng 20% ở Ý và Đức và thậm chí còn cao hơn ở Ba Lan. Các quỹ toàn cầu loại trừ cổ phiếu Mỹ đang có nhu cầu.

Việc chấp nhận rằng kỷ nguyên đặc biệt của Mỹ có thể đã kết thúc là một quá trình không thoải mái. “Khách hàng của chúng tôi đã quá quen với tình hình thế giới trong năm năm qua,” Matt Gibson, người đứng đầu nhóm bán hàng khách hàng tại Goldman Sachs Asset Management, cho biết. “Mỹ là một giao dịch tốt trong một thời gian dài. Bây giờ chúng tôi nhận được rất nhiều câu hỏi về việc liệu điều đó đã kết thúc hay chưa. Mọi người đều đang nghĩ về điều này. Một số đang hành động.”

“Hành động” có thể có nhiều nghĩa. Một số nhà đầu tư đang thực hiện các biện pháp phòng ngừa rủi ro có hiệu quả nếu chứng khoán Mỹ tiếp tục sụt giảm. Một số cũng đang bảo vệ bản thân tương tự trước sự suy yếu hơn nữa của đồng USD, điều này làm gia tăng thiệt hại từ việc chứng khoán ảm đạm. Mọi nhà đầu tư mà tôi nói chuyện những ngày này ít nhất cũng đang xem xét tăng cường đầu tư ở những nơi khác trong những năm tới để giảm tỷ lệ nắm giữ của họ ở Mỹ.

Việc nhà đầu tư tìm cách bảo vệ danh mục trước rủi ro ở thị trường Mỹ là điều hợp lý, nhưng cũng đáng để nhìn lại: vì sao chúng ta từng tin tưởng tuyệt đối vào sự vượt trội của Phố Wall? Một nghiên cứu mới từ quỹ đầu cơ AQR cho thấy, niềm tin đó phần lớn được nuôi dưỡng bởi hy vọng hơn là thực tế. Trong nhiều năm, “chủ nghĩa đặc biệt của Mỹ” trở thành một vòng lặp tự củng cố – thị trường Mỹ liên tục vượt trội, khiến nhà đầu tư coi đó như một định luật tự nhiên. Những tiếng nói kêu gọi thận trọng hay phân bổ danh mục ra toàn cầu liên tục bị chứng minh là sai, càng khiến niềm tin vào Phố Wall trở nên bất khả xâm phạm.

Trong suốt nhiều năm, giới đầu tư đã tự kể cho mình một câu chuyện hấp dẫn về sự vượt trội không thể thay thế của thị trường Mỹ – từ văn hóa khởi nghiệp năng động, thể chế thân thiện với doanh nghiệp đến kỳ vọng tăng trưởng mạnh mẽ. Và đúng là lợi nhuận doanh nghiệp Mỹ rất ấn tượng, nhưng điều thật sự đẩy giá cổ phiếu lên cao ngất lại là định giá, không phải tăng trưởng thực chất. Khi các quỹ chỉ số dồn tiền vào những cổ phiếu thắng lớn, nhà đầu tư chủ động cũng đổ thêm vốn vào các cái tên quen thuộc, vòng lặp tự củng cố ấy càng khiến Phố Wall “trông có vẻ” bất khả chiến bại. Ký ức tập thể chỉ nhớ giai đoạn Mỹ tăng vượt trội, còn những thập kỷ kém cỏi bị bỏ quên. Cộng hưởng với đồng USD mạnh và hiệu ứng đà tăng, câu chuyện về “chủ nghĩa đặc biệt” của Mỹ ngày càng giống một niềm tin hơn là sự thật.

Tất cả điều này đã phát triển một lực lượng riêng vượt xa các yếu tố cơ bản, khiến vốn hóa của Công nghệ lớn của Mỹ vượt qua toàn bộ thị trường châu Âu vào cuối năm ngoái.

Điểm ngoặt hiện nay trong hiệu suất thị trường có thể chỉ là một gợn sóng tạm thời, nhưng việc phớt lờ rủi ro là chủ quan, thậm chí ngạo mạn. Nó bắt nguồn không chỉ từ sự hỗn loạn trong chính sách kinh tế và thách thức đối với các thể chế phát ra từ Nhà Trắng, mà còn từ ảnh hưởng thường bị bỏ qua của việc Trung Quốc thách thức vị thế thống trị của Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo – điều trở nên rõ ràng với sự ra mắt của DeepSeek vào tháng Một. Chiếc hào bảo vệ Big Tech Mỹ không rộng, không sâu và không đầy cá mập như câu chuyện “kỷ nguyên mới” từng mô tả.

“Điều người ta rút ra từ những bằng chứng này phụ thuộc vào việc họ quan tâm nhiều hơn đến trải nghiệm gần đây hay các mẫu hình dài hạn, vào chuyện họ tin vào các câu chuyện hay số liệu,” bài nghiên cứu của AQR kết luận. Trong nhiều năm qua, các câu chuyện đã thắng thế. Nhưng làn sóng bùng nổ quản lý rủi ro và sự soi xét của các nhà quản lý quỹ cho thấy cơn sốt chủ nghĩa đặc biệt của Mỹ đang dần hạ nhiệt.