Các nhà điều tra Ukraine đang nghiên cứu mảnh vỡ tên lửa đạn đạo tầm trung Oreshnik mà Nga tuyên bố đã phóng vào thành phố Dnipro hôm 21/11 vừa qua.

Những mảnh vỡ của tên lửa này hiện đang được đặt trong một cơ sở quân sự của Ukraine chuyên “mổ xẻ” các loại vũ khí. Các chuyên gia Ukraine nghiên cứu các mảnh vỡ này nhằm tìm hiểu sâu hơn vũ khí của Nga, từ đó đề ra các biện pháp đối phó.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gọi việc Nga phóng tên lửa đạn đạo vào thành phố Dnipro là hành động leo thang nghiêm trọng, đồng thời kêu gọi Mỹ và phương Tây phản ứng.

Mức độ phụ thuộc của Ukraine vào nguồn cung cấp tên lửa từ Mỹ

Sự khác biệt lần này là lời kêu gọi không chỉ hướng tới Hoa Kỳ, mà còn đến các quốc gia châu Âu. Trong bối cảnh Donald Trump có khả năng trở lại Nhà Trắng, các chính phủ châu Âu đang chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất: không chỉ tự bảo vệ chính mình mà còn phải hỗ trợ Ukraine mà không có sự đồng hành của đồng minh Mỹ.

Mức cam kết viện trợ quân sự song phương của Mỹ và châu Âu dành cho Ukraine

Một vấn đề đặt ra với năng lực hỗ trợ cho Ukraine đó là vấn đề công nghiệp quốc phòng châu Âu. Có thể nói, hạn chế lớn nhất của châu Âu nếu phải tạm thời thay thế Mỹ viện trợ quân sự cho Ukraine là ngành công nghiệp quốc phòng không đủ mạnh. Theo báo cáo, việc sản xuất trang thiết bị quân sự đã giảm đáng kể sau Chiến tranh Lạnh do các chính phủ châu Âu chi tiêu hạn chế trong nhiều năm.

Tổng thống đắc cử Trump đã tuyên bố sẽ chấm dứt chiến tranh ngay khi nhậm chức vào tháng 1, làm dấy lên lo ngại rằng Mỹ có thể giảm hỗ trợ Ukraine để buộc Kyiv phải thỏa thuận.

Việc Trump chọn Keith Kellogg - một cựu tướng đã từng chủ trương cắt viện trợ quân sự cho Kyiv nếu cần thiết để kết thúc chiến tranh - làm đặc phái viên về Ukraine và Nga càng làm tăng thêm lo ngại này.

Các nước châu Âu đang đẩy nhanh sản xuất đạn dược và pháo - nhu cầu then chốt của Ukraine. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ liệu họ có thể duy trì nguồn cung này không. Ông Marek Prawda, Thứ trưởng Ngoại giao Ba Lan, nhấn mạnh: "Nếu không có vũ khí của Mỹ, Kyiv sẽ bị Nga đe dọa".

Dù châu Âu đã cung cấp phần lớn viện trợ tài chính cho Kyiv, Mỹ vẫn là nhà tài trợ quân sự lớn nhất. Đặc biệt, khả năng chia sẻ thông tin tình báo của Mỹ, giúp Ukraine xác định mục tiêu, là một điểm yếu mà châu Âu chưa thể bù đắp.

Năm 2024 được đánh giá là giai đoạn then chốt cho sự phòng thủ của Ukraine. Các câu hỏi lớn đặt ra là vị thế của Ukraine trong bất kỳ cuộc đàm phán nào và cụ thể kế hoạch của Trump sẽ ra sao.

Dù châu Âu có nỗ lực, họ khó có thể thay thế vai trò của Mỹ. Thậm chí, EU vẫn chưa đạt được sự đồng thuận về cách tăng chi tiêu quốc phòng, khi các nước như Đức phản đối việc vay chung để tài trợ.

Ukraine cũng đã tăng cường năng lực công nghiệp quốc phòng nội địa, đặc biệt trong sản xuất máy bay không người lái. Tuy nhiên, khi chuyển đổi từ trang thiết bị thời Liên Xô sang hệ thống phương Tây, Kyiv ngày càng phụ thuộc vào Mỹ trong cung cấp đạn dược và pháo binh.

Nga hiện có thể bắn gấp đôi số đạn pháo so với Ukraine. Vào đầu năm, tỷ lệ này thậm chí là 7:1. Châu Âu đã hứa cung cấp cho Ukraine một triệu viên đạn pháo, nhưng mới chỉ đáp ứng được mục tiêu này và phải mất tám tháng mới đạt được mục tiêu này, chậm trễ so với kỳ vọng.

Về kinh tế, Nga đang chi đến 40% ngân sách năm 2025 cho quốc phòng và an ninh, tương đương 6.2% GDP nước này. Để so sánh, Đức - quốc gia chi tiêu quốc phòng lớn thứ hai trong NATO - chỉ chi khoảng 2.1% GDP trong năm nay.

Các chuyên gia kinh tế Nga nhận định, bất chấp lạm phát gia tăng và các lệnh trừng phạt chưa từng có, Nga vẫn có thể chịu đựng được áp lực kinh tế từ các khoản chi tiêu này trong 3-5 năm tới. Tuy nhiên, họ có thể đối mặt với tình trạng thiếu thiết bị vào năm 2026, do cạn kiệt kho dự trữ thời Liên Xô.

Tổng thống Volodymyr Zelensky đang thay đổi cách tiếp cận đối với cuộc chiến Ukraine, chuyển từ lập trường cứng rắn sang cân nhắc giải pháp ngoại giao. Câu hỏi đặt ra là liệu ông có thể trụ vững được bao lâu, và liệu ông Trump có đưa ra thỏa thuận nào gây bất lợi cho Ukraine và châu Âu hay không.

Việc đảm bảo nguồn cung vũ khí và đạn dược sẽ tiếp tục đóng vai trò quyết định, định hình tương lai của Ukraine trong những tháng tới.

Một chuyên gia quân sự Mỹ, Ben Hodges, nhấn mạnh: "Ngay cả không có Hoa Kỳ, các nền kinh tế phương Tây vẫn vượt xa Nga. Vấn đề ở đây là ý chí chính trị."