Cuộc xung đột Nga-Ukraine đã leo thang mạnh mẽ vào tuần trước sau khi chính quyền Tổng thống Biden cho phép Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa ATACMS chống lại các mục tiêu chiến lược ở Nga. Việc cho phép Ukraine sử dụng tên lửa Atacms tấn công vào lãnh thổ Nga phản ánh một thực tế mới của chiến tranh hiện đại. Trước đây, yếu tố quyết định của một cuộc chiến thường được cho là ý chí chính trị và quyết tâm của các bên tham chiến. Tuy nhiên, trong bối cảnh chiến tranh công nghệ hiện đại, khả năng công nghiệp sản xuất vũ khí cũng trở thành một yếu tố răn đe không kém phần quan trọng.

Trong khi Washington tạo điều kiện cho Ukraine sử dụng vũ khí chính xác của Mỹ trước thời điểm chuyển giao quyền lực cho Trump vào tháng 1, các nước châu Âu cũng đang gấp rút củng cố ngành công nghiệp quốc phòng để chuẩn bị cho những bất ổn trong tương lai.

Thỏa thuận Trinity House được ký kết giữa Anh và Đức trong tháng trước là minh chứng rõ nét cho xu hướng này. Hai quốc gia không chỉ đơn thuần hợp tác quân sự mà còn cùng cam kết "phát triển nhanh chóng các loại vũ khí tấn công tầm xa thế hệ mới". Họ nhận ra rằng cách thức sản xuất thời bình không còn phù hợp với nhu cầu của các cuộc xung đột quy mô lớn, kéo dài. Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius đã nhấn mạnh đây là "đòi hỏi của thời đại", một yêu cầu có thể làm thay đổi toàn diện ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu.

Chi phí khổng lồ của tên lửa ATACMS (1,3 triệu USD/quả) khiến mỗi lần phóng đều là một tổn thất đáng kể, khó bù đắp ngay lập tức, đặc biệt khi nhắm vào các mục tiêu quan trọng như cơ sở hậu cần của Nga hay các vị trí chiến lược ở Kursk. Sự chuyển đổi sang hệ thống tên lửa tấn công chính xác mới càng đặt thêm gánh nặng lên các nhà sản xuất, buộc họ phải duy trì sản xuất cả vũ khí cũ và mới, một thách thức về công nghệ và nguồn lực.

Quyết định cung cấp vũ khí tấn công cho Ukraine đặt Tổng thống Biden trước một lựa chọn khó khăn: cân bằng giữa hiệu quả chiến trường tức thời và khả năng răn đe lâu dài. Lầu Năm Góc đặc biệt lo ngại về việc trong suốt một thập kỷ qua, các quốc gia thành viên NATO đã cắt giảm ngân sách quốc phòng. Điều này đặt ra nhu cầu cấp thiết phải tái củng cố và hiện đại hóa các lực lượng vũ trang của NATO, nhằm đối phó với các mối đe dọa an ninh đang diễn ra.

Washington có lý do để hoài nghi về khả năng tự chủ chiến lược của châu Âu, nhất là khi EU đang gặp phải sự phân tán trong chính sách quốc phòng và ảnh hưởng gia tăng từ phe cực hữu. Tuy nhiên, việc Brussels lần đầu tiên công bố một chiến lược công nghiệp quốc phòng thống nhất cho thấy những tín hiệu tích cực đang xuất hiện. Điều này không chỉ phản ánh nỗ lực củng cố an ninh mà còn cho thấy châu Âu đang hướng tới việc xây dựng một nền tảng tự chủ vững mạnh hơn trong lĩnh vực quốc phòng.

Châu Âu đã nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của năng lực công nghiệp quốc phòng trong việc tạo lợi thế ngoại giao. Hiệp ước Trinity House sẽ giúp xây dựng nhà máy sản xuất nòng pháo mới tại Anh, tạo ra 400 việc làm và dự kiến mang lại lợi ích kinh tế khoảng 500 triệu bảng Anh. Quan trọng hơn, điều này sẽ giúp Anh và Đức bớt phụ thuộc vào hệ thống vũ khí chính xác của Mỹ.

Cuộc điện đàm đầu tiên giữa Thủ tướng Đức Olaf Scholz và Vladimir Putin sau gần hai năm, diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, mang ý nghĩa quan trọng. Chỉ vài tuần sau thỏa thuận quốc phòng với Anh, cuộc trao đổi này cho thấy sức mạnh của ngành công nghiệp đang đóng vai trò quan trọng trong hoạt động ngoại giao. Hiện nay, các nước châu Âu đang chuyển hướng ưu tiên, không chỉ tập trung vào việc cung cấp viện trợ quân sự ngắn hạn cho Ukraine, mà còn chú trọng vào việc xây dựng năng lực sản xuất bền vững.

Storm Shadow là loại tên lửa tấn công chiến thuật do tập đoàn MBDA sản xuất, có tầm bắn khoảng 250 km, được thiết kế để phá hủy các mục tiêu kiên cố như kho vũ khí, trung tâm sửa chữa và sân bay quân sự. Tuy nhiên, năng lực sản xuất hiện tại vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu chiến đấu và duy trì kho dự trữ răn đe. Do đó, các công ty quốc phòng châu Âu buộc phải mở rộng quy mô sản xuất với tốc độ chưa từng thấy kể từ thời Chiến tranh Lạnh.

Quá trình chuyển đổi công nghiệp không chỉ giới hạn ở lĩnh vực tên lửa. Hiệp ước Trinity House còn chú trọng phát triển hệ thống không người lái, phòng thủ dưới nước và phòng không tích hợp, báo hiệu một cuộc cách mạng trong ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu. CEO của Rheinmetall, Armin Papperger, đã hứa hẹn kết hợp công nghệ Đức để nâng cao vị thế dẫn đầu của Anh trong lĩnh vực này.

Sáu tháng tới sẽ là thời gian then chốt để đánh giá liệu nỗ lực công nghiệp này có thể tác động đáng kể đến tình hình chiến sự ở Ukraine hay không. Putin và Kim Jong Un đang đặt cược vào khả năng sản xuất của phương Tây hơn là sức mạnh quân sự thuần túy khi họ cân nhắc phản ứng trước việc phương Tây mở rộng khả năng tấn công.

An ninh châu Âu tương lai phụ thuộc vào cả sức mạnh quân sự và năng lực sản xuất vũ khí. Việc Ukraine sử dụng hiệu quả tên lửa Storm Shadow, cùng với sự hợp tác công nghiệp quốc phòng gia tăng giữa các nước châu Âu, cho thấy nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng này. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là khả năng thích ứng và phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu để đáp ứng nhu cầu an ninh ngày càng cao. Tốc độ và hiệu quả của quá trình này sẽ quyết định khả năng bảo đảm an ninh lâu dài cho châu Âu.