Hàng nghìn tỷ USD chứng khoán tài chính được giao dịch mỗi ngày. Vài thập kỷ trước, các giao dịch diễn ra tại những sàn giao dịch ồn ào, nơi các nhà giao dịch “hét giá” để khớp lệnh mua và bán. Sau đó, các ngân hàng chuyển sang giao dịch điện tử. Ngày nay, nhiệm vụ tạo lập thị trường đã phát triển thành một cuộc cạnh tranh sinh lợi cao, mang tính công nghệ ngoài phạm vi ngân hàng, nơi trí tuệ, tốc độ và công nghệ giúp các tay chơi giành lợi thế. Như chuỗi bài “Những người khổng lồ mới của Phố Wall” của Financial Times đã nêu rõ, một số nhà đổi mới đã làm chủ lĩnh vực này, bỏ xa các tên tuổi lớn trong ngành ngân hàng.

Các công ty giao dịch độc lập, bao gồm Citadel Securities, Jane Street, Susquehanna International Group, XTX Markets và DRW, đã tận dụng giao dịch điện tử và thuật toán để giao dịch và tạo lập thị trường với tốc độ vượt trội. Những nhà giao dịch tần suất cao này đã giành thị phần từ các ngân hàng đầu tư kém linh hoạt hơn, vốn ưu tiên các giao dịch giá trị lớn thay vì các giao dịch lợi nhuận thấp. Ví dụ, Citadel Securities xử lý gần một phần tư giao dịch cổ phiếu ở Mỹ. Năm ngoái, Jane Street giao dịch quyền chọn với giá trị danh nghĩa lên tới 32 nghìn tỷ USD.

Nhiều công ty khởi nghiệp này được thành lập vào thời điểm chuyển giao thiên niên kỷ bởi các nhà giao dịch kỳ cựu và nổi lên sau cuộc khủng hoảng tài chính. Họ đa dạng, kín tiếng và cực kỳ giàu có. Jane Street, với sở thích giải đố, đã chuyên môn hóa các tài sản phức tạp như ETF. Susquehanna tập trung vào quyền chọn, trong khi XTX chinh phục thị trường ngoại hối nhờ vào việc sử dụng thuật toán để quét qua hàng nghìn tỷ dữ liệu thị trường. Mô hình kinh doanh của Citadel Securities tập trung vào việc tổng hợp dữ liệu từ dòng lệnh để đưa ra giá cạnh tranh hơn, còn doanh thu của DRW chủ yếu đến từ các đặt cược có định hướng thay vì tạo lập thị trường.

Các thuật toán và chiến lược giao dịch độc đáo của họ được thiết kế bởi các lập trình viên, nhà toán học và kỹ sư tinh vi, những người được trả lương hậu hĩnh. Mức lương cơ bản hàng năm (không bao gồm thưởng) cho thực tập sinh tại Jane Street có thể vượt mức lương của Chủ tịch Fed và Thủ tướng Anh.

Sự thành công của các công ty này là minh chứng cho lợi ích của việc sáng tạo. Khi các tổ chức cho vay lớn nhất của Phố Wall ưu tiên các giao dịch giá trị lớn và bị ràng buộc bởi các quy định sau khủng hoảng tài chính, những nhà giao dịch này đã bước vào cuộc chơi giao dịch lợi nhuận thấp nhưng khối lượng lớn bằng sự đổi mới công nghệ. Đầu tư giờ đây rẻ hơn đáng kể; các ngân hàng lớn thường thu phí giao dịch cao. Thanh khoản toàn cầu cho các loại tài sản cũng phong phú hơn, góp phần củng cố các thị trường vốn bán lẻ và bán buôn. Sự cạnh tranh gia tăng còn thúc đẩy các ngân hàng đổi mới và đầu tư vào công nghệ.

Một số nhà phân tích cho rằng những “bậc thầy giao dịch” mới này thậm chí còn là người quản lý thị trường tốt hơn các ngân hàng. Là các công ty tư nhân, những tổn thất sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nhà sáng lập và nhân viên, thúc đẩy một văn hóa cẩn trọng. Ví dụ, Jane Street cho biết họ duy trì một “bộ đệm thanh khoản” khoảng 15% vốn giao dịch để có thể giữ vị thế ngay cả trong những thị trường hỗn loạn.

Tuy nhiên, khi các công ty giao dịch phát triển, tầm quan trọng của họ đối với hệ thống tài chính cũng tăng lên. Các sự kiện như "sự cố sập giá chớp nhoáng" năm 2010 trên thị trường cổ phiếu Mỹ hay "đợt tăng giá chớp nhoáng" năm 2014 trên thị trường TPCP - bị làm trầm trọng hơn bởi giao dịch tần suất cao - đã nhấn mạnh rủi ro của việc dòng tiền ngày càng đổ vào các tổ chức tài chính phi ngân hàng thiếu minh bạch và ít bị quản lý hơn. Kể từ đó, đã có nhiều sự cố nhỏ hơn nhưng vẫn đáng lo ngại xảy ra.

Nếu thuật toán của các nhà giao dịch mới này gặp trục trặc, niềm tin và thanh khoản thị trường sẽ bị ảnh hưởng. Hiện nay, các ngân hàng và công ty giao dịch phi ngân hàng hoạt động trong một mạng lưới ngày càng phức tạp, nơi họ vừa là khách hàng, vừa là đối tác, lại vừa là đối thủ. Việc giám sát tốt hơn những “người khổng lồ” mới của Phố Wall giờ đây không chỉ hợp lý mà còn rất cần thiết.