Nhật Bản đã phát tín hiệu sẵn sàng kiên quyết đàm phán để có được thỏa thuận tốt hơn với Tổng thống Mỹ Donald Trump về thuế quan thương mại, thúc đẩy loại bỏ hoàn toàn thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu từ Nhật Bản thay vì mạo hiểm với phản ứng chính trị trong nước.

Nhật Bản là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất của Mỹ và đồng minh thân cận nhất tại châu Á. Nước này đã ưu tiên việc trở thành nước đầu tiên đàm phán với Mỹ, và Thủ tướng Shigeru Ishiba ban đầu rất muốn tránh rạn nứt mối quan hệ với Washington.

Tuy nhiên, áp lực từ các lãnh đạo doanh nghiệp và các thành viên của Đảng Dân chủ Tự do của ông Ishiba, yêu cầu ông từ chối bất kỳ thỏa thuận nào gây rủi ro cho ngành ô tô hoặc đe dọa nông dân trong nước, nên đã buộc ông phải tính toán lại, các quan chức và nhà phân tích cho biết.

“Mặc dù Nhật Bản rất muốn là quốc gia đầu tiên mở cuộc đàm phán với Washington về thuế quan, nhưng sự cấp bách đó giờ đã thay đổi và trọng tâm là đảm bảo Nhật Bản đạt được một thỏa thuận tốt,” một quan chức tại Tokyo có kiến thức trực tiếp về các cuộc đàm phán cho biết.

Các quan chức cho biết một thỏa thuận hiện khó có thể đạt được trước cuộc bầu cử Thượng viện Nhật Bản dự kiến diễn ra vào cuối tháng 7 và được dự báo sẽ khó khăn đối với chính quyền của ông Ishiba, vốn rất không được lòng dân.

Các nhà đàm phán của Nhật Bản, do Bộ trưởng Kinh tế Ryosei Akazawa dẫn đầu, đã tổ chức hai cuộc họp với các quan chức chính quyền Trump. Cuộc họp thứ ba được lên kế hoạch vào tuần tới. Bộ trưởng Tài chính Tokyo Katsunobu Kato cũng hy vọng nối lại đàm phán với Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent bên lề cuộc họp G7 tại Canada vào tuần tới.

Lập trường ban đầu của Nhật Bản vẫn là loại bỏ tất cả các loại thuế quan mới của Mỹ, bao gồm thuế 25% đối với ô tô, thép và nhôm nhập khẩu, và thuế suất “đối ứng” 24% đối với các mặt hàng khác của Nhật Bản, sau đó đã tạm thời giảm xuống mức “cơ sở” 10%.

Theo ước tính của các công ty và nhà phân tích, tác động của thuế quan Mỹ đối với lợi nhuận hoạt động của các công ty ô tô lớn của Nhật Bản dự kiến vào khoảng ¥2 nghìn tỷ (13.7 tỷ USD) trong năm tài chính hiện tại kết thúc vào tháng 3 tới, mặc dù tác động này có thể được bù đắp bằng các biện pháp như tăng giá. Kinh tế Nhật Bản đã suy giảm lần đầu tiên sau một năm trong quý đầu tiên.

“Ô tô và phụ tùng ô tô là lĩnh vực xuất khẩu lớn nhất của Nhật Bản sang Mỹ,” một quan chức Nhật Bản có kiến thức về các cuộc đàm phán cho biết. “Điều đó có nghĩa là cuộc đàm phán Mỹ-Nhật này phải giải quyết vấn đề thuế ô tô này. Nếu chúng ta không thể đạt được tiến bộ trong lĩnh vực này, thì tôi nghĩ chúng ta không thể đạt được bất kỳ sự đồng thuận nào.”

Các đề xuất mạnh nhất của Tokyo dành cho Washington có thể là mua nhiều sản phẩm nông nghiệp của Mỹ hơn, mở rộng khả năng tiếp cận thị trường cho ô tô Mỹ và đầu tư vào một dự án đường ống dẫn khí tự nhiên hóa lỏng ở Alaska, các quan chức cho biết.

Nhưng với cuộc bầu cử Thượng viện vào tháng 7 đang đến gần, ông Ishiba đã nói với quốc hội rằng ông sẽ không hy sinh ngành nông nghiệp trong nước, một ngành sử dụng nhiều lao động, để giành được việc giảm thuế cho ô tô.

“Lập trường của Nhật Bản đã cứng rắn hơn. Shigeru Ishiba đang chiến đấu cho sự nghiệp chính trị của mình và đảng của ông ấy. Ông ấy không thể dễ dàng nhượng bộ. Ô tô chiếm 81% thặng dư thương mại của Nhật Bản với Mỹ vào năm 2024. Nếu Thủ tướng Ishiba không đạt được giảm thuế trong lĩnh vực ô tô, ông ấy đang trên con đường dẫn đến thất bại,” Nicholas Smith, một nhà chiến lược về Nhật Bản tại CLSA, cho biết.

Các chuyên gia cho biết không rõ Nhật Bản có bao nhiêu đòn bẩy đối với Nhà Trắng. Tokyo phụ thuộc vào Washington về an ninh và đã báo cáo thặng dư thương mại hàng hóa 63 tỷ USD với Mỹ trong năm tài chính 2024-2025. Chính quyền Trump đã cáo buộc Nhật Bản cố tình làm suy yếu đồng yên, làm phức tạp thêm các cuộc đàm phán.

Ông Ishiba, người lãnh đạo thông qua một liên minh mong manh, lo sợ một thỏa thuận đơn phương sẽ làm sâu sắc thêm cuộc khủng hoảng cho Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền. Canh bạc tổ chức tổng tuyển cử vào tháng 10 của ông đã phản tác dụng, dẫn đến việc đảng này mất đa số tại Hạ viện lần đầu tiên kể từ năm 2009.

Cuộc bầu cử Thượng viện vào tháng 7 có thể gây thêm thiệt hại, đặc biệt nếu nhóm vận động hành lang nông nghiệp cảm thấy bị phản bội bởi một thỏa thuận mở cửa thị trường cho hàng nông sản nhập khẩu từ Mỹ.

Một đề xuất ban đầu từ Nhật Bản, theo các quan chức, là liên kết mức độ đầu tư vào Mỹ của các công ty Nhật Bản với việc cắt giảm thuế quan theo điểm phần trăm.

Bộ Tài chính Mỹ và Đại diện Thương mại Mỹ đã không trả lời yêu cầu bình luận gần nhất.

“Vấn đề của Nhật Bản là về nguyên tắc, họ không muốn một thỏa thuận có vẻ được thúc đẩy nhanh chóng, nhưng đồng thời, họ không thể dựa vào ý tưởng rằng Mỹ có đủ kiên nhẫn cho một thỏa thuận phức tạp,” quan chức có kiến thức trực tiếp về các cuộc đàm phán cho biết.

Stephen Nagy, giáo sư chính trị và nghiên cứu quốc tế tại Đại học Thiên chúa giáo Quốc tế Tokyo, cho biết chiến lược của ông Ishiba dựa trên ý tưởng rằng Mỹ sẽ coi trọng quan hệ đối tác an ninh hơn thuế quan.

“Tôi nghĩ rằng Nhật Bản sẽ nhận ra rằng Trump cam kết duy trì mức thuế cơ bản,” Nagy nói. “Dù làm gì hay nói gì, Nhật Bản cũng không thể thoát khỏi điều này.”