Brexit đã khiến Anh rơi vào trạng thái lơ lửng giữa các quy chế thương mại và quy định của Mỹ và EU - không muốn nghiêng quá xa về một phía. Giờ đây, chính phủ Anh phải chuẩn bị cho những lựa chọn chiến lược quan trọng về các vấn đề then chốt như định giá carbon, quy định về trí tuệ nhân tạo và thuế thương mại khi tổng thống đắc cử nhậm chức vào tháng 1 tới.

Các bộ trưởng và quan chức đặt câu hỏi liệu sự trở lại của Trump có buộc Anh phải lựa chọn - hoặc hướng về Washington hoặc nghiêng về Brussels - hay liệu nước này có thể tiếp tục cố gắng tìm ra một con đường trung gian trong một loạt các vấn đề chính sách nhạy cảm.

Lord Peter Mandelson, cựu bộ trưởng nội các của đảng Lao động và cựu ủy viên thương mại EU - cũng là ứng cử viên hàng đầu cho vị trí đại sứ tiếp theo của Anh tại Washington - cho rằng Anh cần tìm cách “vẹn cả đôi đường” khi cân bằng mối quan hệ với Trump. Điều này đồng nghĩa với việc tìm kiếm các thỏa thuận phụ với Washington trong các lĩnh vực như thương mại số và quốc phòng, đồng thời tiếp tục “tái thiết” mối quan hệ với châu Âu về thương mại và an ninh.

Tuy nhiên, không phải ai cũng lạc quan. Charles Grant, giám đốc Trung tâm Cải cách châu Âu tại London, cảnh báo rằng việc duy trì lập trường trung lập giữa châu Âu và Mỹ sẽ rất khó khăn khi đối mặt với các vấn đề thực chất.

“Rõ ràng là chính phủ Anh sẽ tìm cách hợp tác với Mỹ về quốc phòng, đồng thời đứng cùng phía với EU về thương mại và biến đổi khí hậu. Nhưng nguy cơ là chúng ta không làm ai hài lòng: chỉ hợp tác vừa đủ với Mỹ để khiến châu Âu nghi ngờ rằng chúng ta không đáng tin cậy.”

Các chuyên gia thương mại và những người theo dõi sát sao Brussels đồng ý rằng kết quả của cuộc bầu cử Mỹ có khả năng làm phức tạp thêm nỗ lực của thủ tướng Anh trong việc tái thiết mối quan hệ với Brussels về một loạt các vấn đề thương mại.

Trump sẽ trở lại Nhà Trắng vào đầu năm mới, đúng lúc chính phủ Anh đang tìm cách hoàn thiện đề xuất với EU về việc tăng cường quan hệ trong các lĩnh vực thương mại, hợp tác năng lượng và các vấn đề an ninh trước thềm hội nghị thượng đỉnh EU-Anh dự kiến vào đầu mùa xuân.

Olivia O’Sullivan, giám đốc chương trình “Vương quốc Anh trong thế giới” tại viện nghiên cứu Chatham House, đặt ra câu hỏi quan trọng: “Liệu bất kỳ mức miễn thuế hoặc thỏa thuận nào với chính quyền Trump có đòi hỏi một cách tiếp cận hoàn toàn khác đối với quy định hoặc thương mại hay không? Nếu sự không nhất quán với EU trở nên quá lớn, điều này sẽ khiến việc xích lại gần EU trở nên khó khăn hơn.”

Không chỉ về thương mại hay quốc phòng, Anh còn có thể bị kẹt giữa châu Âu và Mỹ về cách đối phó với Trung Quốc. Chính phủ cũng phải điều hướng các tranh luận chính trị phức tạp trong nước liên quan đến cách tiếp cận của mình, có khả năng làm sống lại nhiều vấn đề từ cuộc trưng cầu dân ý Brexit.

Các chuyên gia cảnh báo rằng việc nghiêng về bất kỳ hướng nào đều có nhược điểm - nhưng không đưa ra quyết định lại có thể gây ra hậu quả tồi tệ hơn.

Kim Darroch, cựu đại sứ Anh tại Mỹ, lưu ý: “Nếu bạn quyết định rời bỏ khối thương mại lớn nhất thế giới và lang thang giữa Đại Tây Dương mà không chắc chắn liệu bạn muốn tham gia quy chế thương mại của Mỹ hay EU, điều đó sẽ khiến bạn trông rất cô lập.”

Thành công hay thất bại trong nỗ lực của London nhằm cân bằng giữa Washington và Brussels sẽ phụ thuộc phần lớn vào mức độ cứng rắn của chính quyền mới của Trump trong việc yêu cầu chính phủ của Starmer phải lựa chọn giữa hai chế độ thương mại.

John Alty, cựu giám đốc bộ phận chính sách thương mại tại Bộ Thương mại Quốc tế Anh trong nhiệm kỳ Tổng thống Trump trước đây, cho biết rằng lý thuyết thỏa thuận thương mại hiện tại của Anh với EU cho phép nước này tự do thực hiện các thỏa thuận phụ với Mỹ mà không ảnh hưởng đến thương mại Anh-EU.

Chính phủ Anh sẽ tìm cách xây dựng một gói “lợi ích chung” tập trung vào thương mại kỹ thuật số và tăng cường chuỗi cung ứng trong các khoáng sản quan trọng. Đồng thời, London sẽ lập luận với Washington rằng việc áp đặt các mức thuế kinh tế có hại là phản tác dụng khi Mỹ cũng yêu cầu châu Âu chi nhiều tiền hơn cho quốc phòng của mình.

Những yêu cầu từ phía Mỹ có thể bao gồm việc miễn thuế carbon cho các nhà xuất khẩu Mỹ đối với hàng hóa nhập khẩu vào Anh dự kiến được áp dụng vào năm 2027, hoặc những yêu cầu chính trị gây tranh cãi hơn, như yêu cầu Anh chấp nhận các sản phẩm thực phẩm của Mỹ như gà tẩy clo hoặc thịt bò nuôi bằng hormone trong khuôn khổ một thỏa thuận thương mại tự do Anh-Mỹ toàn diện.

Việc áp đặt các mức thuế như vậy chắc chắn sẽ rất khó khăn và làm suy yếu ý tưởng về một thỏa thuận thú y với EU, điều mà chính phủ Anh hiện đang theo đuổi, dẫn đến việc làm phức tạp thêm bối cảnh ngoại giao với Brussels, Alty nhấn mạnh.

Một số chuyên gia thương mại lo ngại rằng Vương quốc Anh sẽ định vị thế nào giữa Mỹ và EU khi hai bên theo đuổi các cách tiếp cận hoàn toàn khác biệt đối với các quy định về khí hậu, thuế carbon và giám sát chuỗi cung ứng. Marco Forgione, tổng giám đốc Viện Xuất khẩu & Thương mại Quốc tế Chartered, cho rằng việc Anh cố gắng giữ lợi thế từ cả hai phía là không khả thi.

Ông Forgione chỉ ra rằng, trong khi thị trường nội địa của Mỹ đang hướng tới việc loại bỏ các yêu cầu quy định, EU lại có cách tiếp cận khác, tập trung vào ESG (môi trường, xã hội và quản trị), các mục tiêu khí thải ròng bằng không, và truy xuất nguồn gốc chuỗi cung ứng, đi kèm với các gánh nặng tuân thủ. “Điều này khiến Vương quốc Anh ở vị thế rất bấp bênh: nếu Anh không xác định rõ mình đứng ở đâu giữa môi trường tuân thủ chặt chẽ của EU và lĩnh vực phi quy định ở Mỹ, thì tại sao phải chọn London? Các công ty toàn cầu không nhất thiết phải ở đây.”

Bối cảnh này còn phức tạp hơn bởi cách tiếp cận trái ngược nhau đối với Trung Quốc. Sự quan tâm đặc biệt của Trump đối với Bắc Kinh rất rõ ràng: ông đã đe dọa kích động một cuộc chiến thương mại toàn diện, bao gồm việc áp đặt thuế quan 60% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, đồng thời bổ nhiệm nhiều người có quan điểm cứng rắn với Trung Quốc vào nội các của mình.

Ngược lại, chính quyền Lao động tại Anh đang tăng cường các hoạt động ngoại giao với Bắc Kinh. Tuần này, Starmer đã trở thành thủ tướng Anh đầu tiên trong sáu năm gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Trong một cuộc gặp bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 tại Rio, Starmer đã đề xuất: "Làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác song phương về thương mại, đầu tư, y tế, giáo dục và các lĩnh vực có lợi ích chung khác”. Ông cũng xác nhận rằng Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves sẽ đến thăm Bắc Kinh vào năm 2025.

Tuy nhiên, dù ý thức được lợi ích thương mại chung giữa Anh và Trung Quốc, chính quyền Đảng Lao động vẫn duy trì cách tiếp cận thận trọng của Đảng Bảo thủ, không chia sẻ các công nghệ nhạy cảm trong tương lai như trí tuệ nhân tạo (AI). Vương quốc Anh cũng đã làm theo Mỹ trong việc thiết lập “hàng rào nhỏ nhưng cao” đối với các hàng hóa và tài sản trí tuệ có khả năng ứng dụng quân sự, áp dụng các hạn chế thương mại và chuyển giao đối với Trung Quốc.

Nguy cơ nằm ở việc Trump sẽ đi xa hơn - và kỳ vọng Anh sẽ làm theo. “Vấn đề đối với Anh sẽ xảy ra nếu chính quyền Trump mở rộng phạm vi và yêu cầu ngày càng nhiều hạn chế, kiểm soát, hoặc phủ quyết việc chuyển giao hàng hóa mà chúng ta không coi là nhạy cảm hoặc có ứng dụng kép, nhưng lại là kết quả của chủ nghĩa bảo hộ của Mỹ. Điều đó sẽ khiến Anh và EU rất lo lắng”, một nghị sĩ cấp cao cảnh báo.

Một số nhân vật trong đảng cho rằng chính phủ nên tìm cách mặc cả để có được quan hệ đối tác an ninh kinh tế mạnh mẽ hơn giữa London và Washington, với một lập trường cứng rắn hơn đối với Trung Quốc, đồng thời tìm kiếm sự miễn trừ khỏi các mức thuế mà Trump đe dọa áp dụng đối với tất cả hàng nhập khẩu vào Mỹ. Điều này sẽ xây dựng dựa trên mối quan hệ sâu sắc về quốc phòng và an ninh giữa Anh và Mỹ.

Liam Byrne, chủ tịch ủy ban thương mại và kinh doanh tại Hạ viện, đã đề xuất rằng Vương quốc Anh nên thắt chặt chương trình sàng lọc đầu tư trong nước và đưa ra các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chặt chẽ hơn đối với việc chuyển giao công nghệ cho Bắc Kinh để đổi lấy nhượng bộ về thương mại.

Tuy nhiên, có sự hoài nghi từ một số phía về tính khả thi của kế hoạch này. Lord Peter Ricketts, cựu cố vấn an ninh quốc gia của Anh, cảnh báo rằng: “An ninh và thương mại rất khó có thể đánh đổi lẫn nhau. Tôi không chắc đó là một ý tưởng hay để thử.”

Danh sách “mua sắm” của Mỹ có thể bao gồm cả việc thảo luận về việc Anh áp thuế lên các phương tiện điện (EV) của Trung Quốc. Khác với EU và Mỹ, Anh cho đến nay vẫn từ chối áp thuế đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc.

Điều này có thể để lại dư địa cho Anh áp dụng một số mức thuế mà không gây ra gián đoạn lớn trong nước dưới hình thức giá cả cao hơn. Nhưng điều này có nguy cơ làm xấu đi quan hệ với Bắc Kinh và gây ra rắc rối pháp lý cho London, theo Peter Hill, cựu công chức Anh và hiện là giáo sư thỉnh giảng tại Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu Grantham của LSE.

“Không dễ dàng như việc áp đặt thuế quan theo yêu cầu của Washington. Có một quy trình pháp lý phải được tuân thủ - bên bị thiệt hại cần phải đăng ký khiếu nại để bắt đầu - và Anh, giống như EU, vẫn cam kết tuân thủ pháp luật”, ông cho biết.

Tuy nhiên, các biện pháp mạnh tay của Brussels đối với xe điện (EV) từ Trung Quốc lại trái ngược với cách tiếp cận cởi mở hơn trong giao thương với Bắc Kinh nói chung. Giáo sư Rana Mitter về quan hệ Mỹ-Á tại Trường Kennedy thuộc Đại học Harvard cho biết: “EU áp đặt thuế quan lên xe điện, nhưng mục tiêu là điều hướng đầu tư từ Trung Quốc sang hướng khác - không giống như Mỹ, EU không cố gắng loại trừ Trung Quốc.”
Ngoài ra, ông Mitter chỉ ra rằng trong khi Mỹ có thể từ bỏ năng lượng xanh dưới thời Trump, EU và Anh đã đưa ra các kế hoạch nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi này. “Điều này tạo ra một thế tiến thoái lưỡng nan cho Vương quốc Anh trong thương mại. Anh có thể phải tìm đến EU nhiều hơn Mỹ vì định hướng của EU gần với những gì chính phủ hiện tại của Anh mong muốn hơn,” ông Mitter nói thêm.

Chính trị nội bộ cũng kéo ông Starmer theo nhiều hướng khác nhau. Một phần thách thức mà Anh phải đối mặt khi xử lý chính quyền Trump là các nhân vật ủng hộ Brexit, dẫn đầu bởi lãnh đạo Reform UK Nigel Farage, có thể tận dụng mối quan hệ gần gũi của họ với tổng thống đắc cử để chia rẽ Anh và châu Âu.

Farage khẳng định rằng: “Có những lợi thế khi trở thành người trung gian, một nhà môi giới ở giữa. Một thỏa thuận song phương theo ngành với Mỹ về dịch vụ tài chính sẽ là một chiến thắng dễ dàng và có thể đạt được trong thời gian tương đối ngắn,” đồng thời lập luận rằng cả London và New York đều có các rào cản mà họ muốn loại bỏ.

Phản bác lại các hậu quả tiềm tàng từ Brussels, Farage cho biết: “Nếu chúng ta thực hiện một thỏa thuận với Mỹ, liệu EU có áp đặt các biện pháp trừng phạt lên chúng ta không? Tôi nghi ngờ điều đó. Họ có thể phẫn nộ trước vị thế đặc quyền của chúng ta, nhưng thì sao?” Trích dẫn tốc độ tăng trưởng nhanh hơn mà nền kinh tế Mỹ đạt được so với EU trong những năm gần đây, ông nói: “Tương lai ở đâu? Chúng ta phải có một quan điểm.”

Trong suốt chiến dịch bầu cử tại Anh năm 2024, Farage đã chỉ trích Đảng Bảo thủ vì thất bại trong việc thực hiện Brexit bằng cách không đạt được sự chia tách đủ lớn với Brussels - một điều mà chính quyền Trump với cách đàm phán cứng rắn có thể giúp đạt được.

Ngược lại, những người ủng hộ EU tại Anh cho rằng thực tế của việc đàm phán với Trump sẽ cuối cùng làm nổi bật lý do cần tái gắn bó mạnh mẽ hơn với EU.

Cho đến nay, chính quyền Starmer đã hạn chế phạm vi của bất kỳ sự tái thiết lập nào với Brussels, đặc biệt là về các vấn đề thương mại, từ chối việc tái gia nhập thị trường đơn lẻ EU và liên minh thuế quan hoặc chấp nhận bất kỳ hình thức di cư tự do nào của con người, bao gồm cả một thỏa thuận di cư cho giới trẻ.

Mike Galsworthy, chủ tịch của European Movement UK, tổ chức vận động cho mối quan hệ gần gũi hơn với EU, cho biết rằng: “Cuộc giằng co lộn xộn giữa Mỹ và EU sẽ tạo ra một điểm xoay chính trị trong cuộc thảo luận xung quanh châu Âu”.

Ông dự đoán rằng trong khi Farage, Trump, các tờ báo lá cải ủng hộ Brexit tại Anh và các nhà bình luận cánh hữu của Mỹ sẽ cố gắng kéo Anh vào quỹ đạo của Trump, cả Đảng Lao động chính thống và các đảng đối lập khác sẽ bác bỏ cả các giá trị lẫn chính sách kinh tế của Trump.

“Bản năng của họ sẽ là gây áp lực lên chính phủ, yêu cầu Anh khẩn cấp xây dựng lại mối quan hệ với châu Âu - về quốc phòng, an ninh, di cư và các tiêu chuẩn,” ông nói.

Mức độ áp lực chính trị lên chính phủ Anh sẽ phụ thuộc một phần vào tác động thực tế của chính sách kinh tế Trumponomics.

Có một số lý do để tin rằng tác động này có thể ít đáng sợ hơn dự đoán. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã cố gắng định lượng thiệt hại mà một cuộc chiến thương mại trả đũa liên quan đến thuế quan do Mỹ, châu Âu và Trung Quốc áp đặt sẽ gây ra. IMF phát hiện rằng các mức thuế lan rộng, giảm thuế, giảm di cư và chi phí vay mượn cao hơn có thể khiến sản lượng toàn cầu giảm 0.8% vào năm 2025 và thêm 1.3% vào năm 2026.

Mặc dù Anh chắc chắn sẽ cảm nhận được tác động từ sự sụt giảm tăng trưởng này, nhưng nước này có thể ít bị ảnh hưởng bởi chính sách của Trump hơn một số đối tác thương mại khác.

Thứ nhất, thặng dư thương mại nhỏ của Anh với Mỹ (hoặc mức thâm hụt khiêm tốn, tùy thuộc vào cách tính) có nghĩa là Anh không được coi là vi phạm lớn trong cơn thịnh nộ của Trump, điều có khả năng tập trung vào các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ như Trung Quốc và Đức.

Nếu có một mức thuế bao trùm tất cả các quốc gia, Anh có thể bị ảnh hưởng, theo Paul Dales, nhà kinh tế học về Anh tại Capital Economics, nhưng khó có khả năng đứng đầu danh sách "đen" của Trump.

“Chúng ta gửi rất nhiều dịch vụ sang Mỹ, và cảm giác ở đây là chúng sẽ không chịu bất kỳ thuế quan nào,” ông nói thêm.

Trong lĩnh vực hàng hóa, một số ngành công nghiệp Anh có thể bị ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt là dược phẩm và ô tô, những ngành dẫn đầu xuất khẩu sang Mỹ.

Các nhà phân tích tại Oxford Economics tính toán rằng một kịch bản “Trump toàn diện” trong đó áp dụng tăng thuế trên diện rộng, cùng với sự trả đũa từ phía Anh, sẽ chỉ có tác động tương đối khiêm tốn đến tăng trưởng của Anh.

“Chỉ khi nào chúng ta chứng kiến một cuộc chiến thương mại toàn cầu lớn hơn nhiều, vấn đề mới trở nên thực sự lớn,” Andrew Goodwin của Oxford Economics cho biết.

Dẫu vậy, bất kỳ cú sốc kinh tế nào cũng sẽ không được hoan nghênh vào thời điểm bối cảnh tăng trưởng của Anh đã trở nên đặc biệt thách thức đối với Bộ trưởng Tài chính Reeves.