Lời ngỏ: Bác Hồ đã từng căn dặn: “Nạn đói kém còn nguy hiểm hơn nạn chiến tranh”. Ở thời bình, nguồn cơn của giặc đói, giặc dốt trong lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc không đâu xa, có lẽ đó chính là "lạm phát". Nhìn về Việt Nam, tuy không có những con số thống kê chi tiết và cụ thể như bài viết, nhưng hãy thử quan sát thực tế xung quanh, gia đình, bạn bè hay chính bạn và xem thử rằng, lạm phát đã bào mòn túi tiền của chúng ta đến mức nào.

Con số kỷ lục mới

Con số đã tăng lên 41% trong năm nay, tăng nhẹ so với 35% của năm trước và 32% của năm 2022. Trước năm 2022, tỷ lệ người dân đề cập đến lạm phát cao nhất là 18% vào năm 2008. Lạm phát được nêu ra ít hơn 10% trong hầu hết các lần khảo sát khác kể từ khi câu hỏi được đặt ra lần đầu tiên vào năm 2005.

Kết quả mới nhất là từ cuộc khảo sát hàng năm về Kinh tế và Tài chính cá nhân của Gallup, được thực hiện từ ngày 01/04-22/04. Kể từ năm 2005, Gallup đã khảo sát người Mỹ ít nhất mỗi năm một lần và họ có thể tự do chia sẻ vấn đề tài chính hàng đầu mà gia đình họ gặp phải. Lạm phát đã đứng đầu danh sách trong suốt ba năm qua. Chi phí sở hữu hoặc thuê nhà đứng thứ hai trong năm nay với tỷ lệ 14%, đây là mức cao nhất từ trước đến nay.

Các vấn đề tài chính khác mà người Mỹ quan tâm

Các vấn đề quan trọng khác mà người Mỹ xác định bao gồm gánh nặng nợ (8%), chi phí y tế (7%), khó khăn về mặt tài chính hoặc lương thấp (7%) và chi phí năng lượng hoặc giá xăng dầu (6%).

Trong 19 năm qua, những yếu tố vừa nêu trên thường xuyên đứng đầu danh sách, còn giá năng lượng hoặc giá xăng dầu thì chỉ trở thành vấn đề đáng kể trong những thời điểm giá xăng tăng cao, ví dụ như các năm 2005, 2006 và 2008."

Lạm phát: Nỗi lo chung của nhiều nhóm xã hội

Theo kết quả khảo sát, lạm phát được xem là vấn đề tài chính nhức nhối nhất trong tất cả các nhóm xã hội quan trọng. Tuy nhiên, mức độ quan tâm lại có sự chênh lệch đáng kể giữa các nhóm tuổi, thu nhập và đảng phái chính trị.

• Nhóm người lớn tuổi (từ 50 tuổi trở lên) có tỷ lệ lo ngại về lạm phát cao nhất, với 46%, so với chỉ 36% ở nhóm người trẻ tuổi (dưới 50 tuổi).
• Người Mỹ có thu nhập trung bình (46%) và cao (41% dành cho những người có thu nhập hộ gia đình hàng năm từ 100,000 USD trở lên) có xu hướng lo lắng về lạm phát nhiều hơn so với người Mỹ có thu nhập thấp (31% dành cho những người có thu nhập hộ gia đình dưới 40,000 USD).
• 56% đảng viên Đảng Cộng hòa cho biết lạm phát là vấn đề tài chính quan trọng nhất đối với gia đình họ, cao hơn đáng kể so với 39% đảng viên Đảng Tự do và 26% đảng viên Đảng Dân chủ.

Trong khi đó, người Mỹ trẻ tuổi và thu nhập thấp có thể ít có khả năng nêu ra lạm phát hơn những người khác vì các mối quan tâm tài chính cấp bách khác cấp bách hơn đối với họ. Ví dụ, 21% người lớn dưới 50 tuổi cho biết chi phí nhà ở hoặc thuê nhà là mối quan tâm hàng đầu của họ, so với 8% người từ 50 tuổi trở lên.

Người Mỹ thu nhập thấp có xu hướng cho rằng nợ cá nhân, chi phí y tế, khó khăn về mặt tài chính và thất nghiệp là những mối quan tâm hàng đầu đối với gia đình họ, nhiều hơn so với người Mỹ thu nhập trung bình và thu nhập cao.

Duy trì mức sống sau nghỉ hưu và chi phí y tế là một trong những vấn đề khiến người Mỹ lo lắng nhất

Khảo sát cho thấy lo ngại về tài chính cá nhân đang gia tăng, đặc biệt là về khả năng duy trì mức sống sau khi nghỉ hưu và các khoản chi trả cho những trường hợp y tế khẩn cấp.

Lạm phát không được nêu trực tiếp trong khảo sát, nhưng ảnh hưởng lại thể hiện rõ ràng qua tỷ lệ người lo lắng về việc không thể duy trì mức sống. Kết quả khảo sát cho thấy, 55% người Mỹ lo lắng về việc không thể duy trì mức sống sau khi nghỉ hưu, đánh dấu mức cao nhất trong ba năm qua. Nỗi lo lắng này tiếp tục gia tăng từ mức thấp trong giai đoạn 2017-2021.

Kể từ khi câu hỏi được đặt ra lần đầu tiên vào năm 2001, trung bình có 47% người trưởng thành ở Mỹ lo lắng về việc duy trì mức sống, với mức cao nhất là 58% vào năm 2011.

Duy trì mức sống, đảm bảo tài chính cho nghỉ hưu và gánh nặng chi phí y tế đang là những nỗi lo âu hàng đầu về tài chính của người Mỹ, theo khảo sát mới nhất của Gallup. Ba vấn đề này luôn nằm trong top đầu bảng xếp hạng lo ngại kể từ năm 2001.

Mức độ lo lắng về các vấn đề tài chính khác như chi phí y tế thông thường, hóa đơn hàng tháng, chi phí nhà ở, học phí đại học cho con cái và thanh toán tối thiểu cho thẻ tín dụng nhìn chung ở mức thấp hơn, với chưa đến một nửa số người trưởng thành ở Mỹ bày tỏ lo ngại.

So với năm ngoái, có thể thấy sự giảm nhẹ trong tỷ lệ lo lắng về chi phí y tế cho trường hợp ốm nặng hoặc tai nạn (từ 60% xuống 56%) và việc không đủ tiền cho nghỉ hưu (từ 66% xuống 59%). Tuy nhiên, những con số này vẫn cao hơn mức trung bình lịch sử. Đối với các vấn đề tài chính khác, mức độ lo lắng nhìn chung không thay đổi so với năm trước.

Như thường lệ, gánh nặng tài chính ảnh hưởng nặng nề hơn đến những người có thu nhập thấp. Nhóm này lo lắng nhiều hơn về tất cả các vấn đề được khảo sát, ngoại trừ chi phí học đại học cho con cái. Trung bình, 60% người Mỹ thu nhập thấp bày tỏ lo lắng về các vấn đề tài chính, so với 47% ở nhóm thu nhập trung bình và 31% ở nhóm thu nhập cao.

Điều đáng chú ý là mức độ lo lắng về việc thanh toán các hóa đơn hàng tháng thông thường có sự chênh lệch lớn nhất giữa các nhóm thu nhập. 67% người Mỹ thu nhập thấp lo lắng về vấn đề này, trong khi con số này chỉ là 21% ở nhóm thu nhập cao.

Đánh giá về tình hình tài chính cá nhân: Ổn định nhưng vẫn còn kém sắc

Theo khảo sát của Gallup, tình hình tài chính cá nhân của người Mỹ tuy có thể hiện dấu hiệu cải thiện nhẹ so với hai năm trước, nhưng nhìn chung vẫn chưa thật sự khả quan. Kết quả khảo sát chỉ ra rằng:

• 46% người Mỹ đánh giá tình hình tài chính cá nhân của họ là "tốt" hoặc "rất tốt", giữ nguyên mức so với hai năm trước nhưng thấp hơn so với giai đoạn 2017-2021.
• 36% người đánh giá tài chính cá nhân ở mức "trung bình".
• 17% người cho rằng tài chính của họ "kém".

Đối chiếu với giai đoạn khó khăn 2009-2012: Đánh giá về tài chính cá nhân của người Mỹ hiện nay tích cực hơn so với giai đoạn nước Mỹ vừa bước ra cuộc Đại suy thoái 2008 với tỷ lệ thất nghiệp cao. Trong những năm đó, trung bình chỉ có 42% người Mỹ đánh giá tích cực về tình hình tài chính của mình.

Xét theo nhóm thu nhập, tất cả các nhóm đều có đánh giá bi quan hơn về tình hình tài chính hiện tại so với năm 2021. Cụ thể, 72% người thu nhập cao, 42% người thu nhập trung bình và 25% người thu nhập thấp đánh giá tình hình tài chính của họ là "tốt" hoặc "rất tốt".

Khảo sát cũng cho thấy 62% người Mỹ cảm thấy họ có đủ tiền để sống thoải mái, tương tự mức 64% của năm ngoái nhưng giảm so với năm 2022 (67%) và 2021 (72%). Đây là mức thấp thứ hai kể từ năm 2002 (60%) và cao nhất là 75% được ghi nhận vào năm 2002, năm đầu tiên câu hỏi này được đưa ra. Phân theo nhóm thu nhập, 83% người thu nhập cao, 62% người thu nhập trung bình và 37% người thu nhập thấp cảm thấy với tình hình tài chính hiện tại, họ có thể sống thoải mái, với mức giảm tương tự ở mỗi nhóm kể từ năm 2021.

Có một sự gia tăng nhẹ trong tỷ lệ người Mỹ cho rằng tình hình tài chính của họ đang được cải thiện, lên 43% so với 37% của cả năm 2022 và 2023. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn đáng kể so với mức 52% được khảo sát vào năm 2021. Ngược lại, cũng có 47% người Mỹ cho rằng tình hình tài chính của họ đang xấu đi, tăng 17% kể từ năm 2021.

Phần lớn người Mỹ có thu nhập cao, khoảng 52% tin rằng tình hình tài chính của họ đang được cải thiện, cũng như 43% người Mỹ có thu nhập trung bình và 34% người Mỹ có thu nhập thấp.

Tổng kết

Tóm lại, lạm phát vẫn là một vấn đề đối với người Mỹ và có thể là lý do tại sao quá nửa cảm thấy bi quan về tình hình tài chính của họ. Ngoài việc được xem là vấn đề tài chính quan trọng nhất với các gia đình, lạm phát cũng được xếp hạng là một trong những nỗi lo âu lớn của người Mỹ. Khi được hỏi về vấn đề quan trọng nhất mà Mỹ đang phải đối diện, lạm phát chỉ xếp sau di dân, chính phủ và nền kinh tế nói chung.

Tỷ lệ lạm phát tại Mỹ đã giảm đáng kể kể từ đỉnh vào năm 2022, nhưng điều đó không làm thay đổi quan điểm của người Mỹ về tình hình tài chính của họ. Điều này có thể phản ánh tác động dai dẳng của việc tăng giá trong vài năm qua và thực tế rằng lạm phát đã duy trì ở mức cao hơn so với các mức thấp tại Mỹ giai đoạn 2012-2020. Các báo cáo mới nhất cho thấy lạm phát có thể đang tăng trở lại. Tin tức này đã thuyết phục Fed hoãn việc cắt giảm lãi suất dự kiến sẽ thực hiện trong năm nay.

Ngoài ra, lạm phát có thể ảnh hưởng đến cuộc bầu cử sắp tới. Nếu lạm phát gia tăng trở lại, khả năng tái đắc cử của Tổng thống Joe Biden có thể bị ảnh hưởng.