Việc ngừng hoạt động của tuyến đường ống khí đốt lâu đời nhất của Nga tới Châu Âu đánh dấu sự kết thúc của một thập kỷ quan hệ căng thẳng bắt đầu từ việc Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014. Ukraine đã ngừng mua khí đốt của Nga ngay năm sau đó.

"Chúng tôi đã ngừng vận chuyển khí đốt của Nga. Đây là một sự kiện lịch sử. Nga đang dần mất đi các thị trường của mình và sẽ phải gánh chịu thiệt hại tài chính. Châu Âu cũng đã đưa ra quyết định từ bỏ khí đốt Nga," Bộ trưởng Bộ Năng lượng Ukraine, ông German Galushchenko, cho biết trong một tuyên bố.

Việc ngừng dòng khí đốt là điều đã được dự báo từ trước, nhất là trong bối cảnh chiến tranh, bắt đầu từ tháng 2 năm 2022. Ukraine luôn kiên quyết rằng sẽ không gia hạn thỏa thuận vận chuyển khí đốt trong suốt thời gian xung đột quân sự.

Gazprom vào năm ngoái đã dự đoán trước việc ngừng vận chuyển khí đốt qua Ukraine, chiếm khoảng một nửa tổng lượng khí đốt Nga xuất khẩu sang Châu Âu qua các đường ống.

Nga vẫn tiếp tục xuất khẩu khí đốt qua đường ống TurkStream dưới đáy Biển Đen. TurkStream có hai nhánh: một cho thị trường nội địa Thổ Nhĩ Kỳ và một nhánh khác cung cấp khí cho các khách hàng ở Trung Âu, bao gồm Hungary và Serbia.

Liên minh Châu Âu đã tăng cường nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga kể từ khi xung đột quân sự ở Ukraine bùng phát vào năm 2022, bằng cách tìm kiếm các nguồn cung thay thế.

Các quốc gia còn lại mua khí đốt của Nga qua Ukraine, như Slovakia và Áo, cũng đã tìm được nguồn cung thay thế.

Moldova, từng là một phần của Liên Xô, là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Quốc gia này cho biết sẽ phải áp dụng các biện pháp để giảm mức tiêu thụ khí đốt xuống 1/3.

Trong những giờ đầu sáng thứ Tư, phía Châu Âu chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào.

Thỏa thuận vận chuyển khí đốt trong vòng 5 năm giữa Nga - Ukraine đã chính thức hết hạn vào ngày 1 tháng 1.

“Do Ukraine liên tục và rõ ràng từ chối gia hạn các thỏa thuận này, Gazprom đã không còn khả năng kỹ thuật và pháp lý để cung cấp khí đốt cho việc vận chuyển qua lãnh thổ Ukraine kể từ ngày 1 tháng 1, 2025," Gazprom cho biết trong một tuyên bố trên ứng dụng Telegram.

Bắt đầu từ 08:00 giờ Moscow (11:00 giờ Việt Nam), việc cung cấp khí đốt của Nga để vận chuyển qua lãnh thổ Ukraine sẽ không được thực hiện.

Bộ Năng lượng Ukraine cũng cho biết việc vận chuyển khí đốt của Nga qua Ukraine "đã bị ngừng lại vì lợi ích của an ninh quốc gia."

Ukraine hiện phải đối mặt với việc mất khoảng 800 triệu USD mỗi năm từ phí vận chuyển khí đốt của Nga, trong khi Gazprom sẽ mất gần 5 tỷ USD từ doanh thu bán khí đốt.

CÁC TUYẾN ĐƯỜNG KHÁC CỦA NGA

Nga và các quốc gia thuộc Liên Xô cũ đã mất nửa thế kỷ để xây dựng một phần lớn thị trường khí đốt Châu Âu, với tỷ lệ cao nhất đạt khoảng 35%. Tuy nhiên, chiến tranh đã gần như phá hủy hoàn toàn ngành kinh doanh này của Gazprom.

Đường ống Yamal-Europe qua Belarus cũng đã ngừng hoạt động, và tuyến đường Nord Stream qua Biển Baltic đến Đức đã bị phá hủy vào năm 2022.

Tổng cộng, các tuyến đường này đã cung cấp một lượng khí đốt kỷ lục lên tới 201 tỷ mét khối (bcm) cho Châu Âu vào năm 2018.

Nga đã vận chuyển khoảng 15 bcm khí đốt qua Ukraine trong năm 2023, giảm mạnh so với 65 bcm khi thỏa thuận năm năm trước đó bắt đầu vào năm 2020.