Thời điểm đó, đại dịch COVID-19 lan rộng khiến thị trường chứng khoán Mỹ lao dốc 34% chỉ trong vòng 23 ngày - tốc độ chưa từng có trong lịch sử. Chỉ số VIX - thước đo kỳ vọng của nhà đầu tư về biến động, thường được gọi là "thước đo sợ hãi" của Phố Wall, đã chạm mức cao kỷ lục.

Thế nhưng chỉ trong vòng một năm sau đó, thị trường không chỉ hồi phục mà còn tăng trưởng 78% so với đáy. Những người bán tháo trong cơn hoảng loạn đã bỏ lỡ một trong những chu kỳ phục hồi mạnh mẽ nhất từ trước đến nay. Mỗi giai đoạn bất ổn đều mang đến những thách thức đặc thù, khiến các nhà đầu tư khó giữ vững niềm tin.

Trong các cuộc trò chuyện với nhà đầu tư hiện tại, nhiều người bày tỏ lo ngại về nợ chính phủ, căng thẳng toàn cầu, hoặc công nghệ mới - tất cả đều là những mối quan ngại hợp lý. Nhưng lịch sử cho thấy thị trường đã vượt qua mọi thách thức chưa từng có trước đây, từ Đại suy thoái, các cuộc thế chiến, khủng hoảng lạm phát thập niên 1970, Thứ Hai Đen tối năm 1987, Đại suy thoái 2008 - thị trường đã vượt qua tất cả.

Mỗi cuộc khủng hoảng có thể mang cảm giác tận thế khi diễn ra, nhưng mô hình phục hồi vẫn duy trì một cách đáng kinh ngạc. Hơn 50 năm làm việc trong lĩnh vực tài chính đã dạy tôi hai bài học quan trọng: chúng ta không thể dự đoán tương lai, nhưng bất chấp những bất định, thị trường cuối cùng vẫn hồi phục.

Dĩ nhiên, không có gì bảo đảm tuyệt đối, nhưng đó là quy luật đã diễn ra trong lịch sử. Khi thị trường biến động dữ dội, bản năng tự nhiên là hành động để bảo vệ bản thân. Nhiều nhà đầu tư phản ứng bằng cách rút vốn chờ đến khi mọi thứ "lắng xuống". Tuy nhiên, phản ứng này thường mang lại lợi nhuận thấp hơn so với việc không làm gì cả.

Tác động của việc rời khỏi thị trường dù chỉ trong thời gian ngắn có thể vô cùng sâu sắc. Hãy xem xét một khoản đầu tư giả định vào các cổ phiếu thuộc chỉ số Russell 3000, thước đo toàn diện cho thị trường chứng khoán Mỹ. Khoản đầu tư 10,000 USD vào năm 2000 đã tăng lên 66,038 USD trong giai đoạn 25 năm kết thúc vào ngày 31/12/2024. Trong cùng kỳ, nếu bạn bỏ lỡ tuần lễ tốt nhất của Russell 3000 (kết thúc ngày 28/11/2008), giá trị sẽ giảm xuống còn 55,114 USD. Bỏ lỡ ba tháng tốt nhất (kết thúc ngày 22/6/2020), tổng lợi nhuận sẽ giảm xuống còn 46,554 USD, tương đương mất khoảng 30%.

Điều này không có nghĩa bạn không nên điều chỉnh danh mục đầu tư. Điểm mấu chốt là hiểu sự khác biệt giữa những thay đổi có cân nhắc dựa trên sự kiện cuộc sống cá nhân và những quyết định vội vàng bị thúc đẩy bởi các tiêu đề báo chí gây hoang mang. Trường hợp đầu tiên là kế hoạch tài chính thông minh; trường hợp thứ hai giống như đánh bạc.

Các doanh nghiệp liên tục tìm cách giải quyết vấn đề và tạo cơ hội. Một số ý tưởng có thể thành công rực rỡ, số khác có thể thất bại. Nhà đầu tư được đền đáp khi dám chấp nhận một số rủi ro. Và nhờ rủi ro được phân bổ trên hàng ngàn công ty, thị trường chứng khoán vẫn duy trì lợi nhuận kỳ vọng tích cực ngay cả trong những giai đoạn nền kinh tế chậm lại.

Thị trường đã mang lại lợi nhuận trung bình khoảng 10% mỗi năm, một mức hợp lý tương xứng với rủi ro phải gánh chịu. Đầu tư thành công không chỉ là chọn danh mục đầu tư phù hợp mà còn là xây dựng tư duy đúng đắn. Phương pháp kỷ luật giúp bạn đối mặt với bất định mà không bị tê liệt. Tôi nhận thấy ba yếu tố quan trọng: thứ nhất, chấp nhận sự bất định như cái giá phải trả cho cơ hội - lợi nhuận kỳ vọng cao hơn chính là "phần thưởng" cho việc chấp nhận rủi ro lớn hơn. Thứ hai, điều quan trọng là phối hợp đầu tư của bạn với cuộc sống, không phải với chu kỳ tin tức. Thứ ba, tìm kiếm đối tác đáng tin cậy, không chạy theo dự đoán. Làm việc với cố vấn tài chính uy tín có thể giúp bạn xây dựng kế hoạch cá nhân phù hợp với mục tiêu và giá trị của bạn.

Tôi tin rằng hiểu biết sâu sắc về cách thức hoạt động của thị trường sẽ dẫn đến những quyết định sáng suốt hơn. Nhà đầu tư thấu hiểu cơ chế vận hành thị trường có khả năng duy trì vị thế trong những giai đoạn biến động và thu được phần thưởng đáng kể từ lãi kép. Một nhà đầu tư đặt 10,000 USD vào S&P 500 đầu năm 1970 và kiên trì giữ vững sẽ sở hữu hơn 3 triệu USD ngày nay mặc dù đã trải qua tám cuộc suy thoái, nhiều cuộc chiến tranh, biến động chính trị và những cuộc cách mạng công nghệ đã biến đổi toàn diện nhiều ngành công nghiệp. Đây không phải nhờ may mắn mà vì họ nhận thức được rằng câu hỏi không phải liệu sự bất định sẽ xuất hiện hay không, mà là chúng ta phản ứng ra sao khi đối diện với thực tế ấy.